św. Jacek w Bytomiu

• lokalizacja: Bytom, ul. Matejki 1
• architekci: Przemo Łukasik, Łukasz Zagała
• współpraca autorska: Daria Cieślak, Sabina Sieczkowska, Michał Sokołowski, Łukasz Stopczynski, Konrad Basan, Jan Wichrowski
• inwestor: Parafia rzymskokatolicka św. Jacka w Bytomiu
• wykonawca: Zakład Usług Remontowych DAR’C
• projekt: 2011 (koncepcja: 2010)
• realizacja: 2014
• nagrody:
  • nominacja do nagrody Simon Architecture Prize – Living Places
  • nominacja do Nagrody Unii Europejskiej dla Współczesnej Architektury – Mies van der Rohe Award 2015
• fotografie: Tomasz Zakrzewski, Miłosz Jaksik
• realizacja filmowa: Rumburak Produkcja

Z inicjatywy Parafii rzymsko-katolickiej p.w Św. Jacka oraz samych parafian, w zdegradowanym społecznie i ekonomicznie centrum dzielnicy Rozbark w Bytomiu, powstała nowa przestrzeń publiczna służąca lokalnej społeczności. Przestrzeń bezpośrednio przylegającą do kościoła połączono funkcjonalnie oraz estetycznie z terenem dawnego skweru, który przekształcono w ogród różańcowy, nawiązujący do lokalnej legendy o św. Jacku. Teren ten o charakterze religijnym stanowi kompozycję będącą tłem dla monumentalnego gmachu świątyni. Poza ogrodem głównymi elementami całego założenia są dwa pawilony związane z prowadzoną przez parafię działalnością edukacyjno-kulturalną.

Nowoczesne budynki z wielofunkcyjnymi pomieszczeniami przeznaczone do pracy z młodzieżą, organizacji wystaw i koncertów stały się miejscem wypoczynku i rekreacji, skupiającym aktywność mieszkańców dzielnicy. Projektowane obiekty pełnią funkcję świetlic religijnych, miejsca wystaw i występów dla małych form teatralno-muzycznych. Oba budynki wpisano w układ kompozycyjny nowego zagospodarowania terenu. Dzięki współczesnej stylistyce kontrastują z zabytkowym gmachem neoromańskiego kościoła św. Jacka., jednocześnie – formą i skalą – utrzymają historyczną hierarchię podkreślając rangę świątyni. Dzięki nowoczesnym materiałom takim jak Corten i szkło nawiązują z nią jednak pokoleniowy dialog.

Inwestycja została zaprojektowana w nowoczesny sposób. Woda opadowa z całego terenu i powierzchni dachów jest gromadzona w specjalnym zbiorniku retencyjnym, który umieszczono kilka metrów pod powierzchnią gruntu. Szara woda zużywana jest następnie do podlewania zieleni w całym ogrodzie. Dachy obydwu budynków porasta zieleń, która służy przede wszystkim wkomponowaniu ich w otoczenie zabytkowej świątyni a dodatkowo wpływa m.in. na poprawę komfortu cieplnego budynków.

Zaprojektowany przy kościele ogród nawiązuje więc do postaci św. Jacka, patrona miejsca, nauczyciela modlitwy różańcowej. Wzdłuż alejek wprowadzono elementy sakralne w postaci tablic różańcowych i centralnie umieszczonej groty maryjnej z oczkiem wodnym. Całość dopełnia oświetlenie w formie dwudziestu kul, nawiązujących do lokalnej legendy różańcowej. W ten sposób bezimienna przestrzeń zmieniła się w miejsce spotkań o charakterze religijnym stanowiące nowoczesną wizytówkę miasta.

Zachowanie części starodrzewu ułatwiło płynne wpasowanie nowych elementów zagospodarowania miejsca w istniejący krajobraz.

W pobliżu domu parafialnego zaprojektowano budynek sali prób i sceny plenerowej (budynek A) wraz z bezpośrednim zapleczem. Przeszklona fasadą obiektu, którą w razie potrzeby można rozsunąć, otwiera pawilon w stronę kościoła. W ten sposób parter budynku  staje się zadaszoną sceną, służącą w sezonie letnim wydarzeniom plenerowym. W części południowej terenu zlokalizowano obiekt z niewielką świetlicą i miejscami noclegowymi (budynek B). Utrzymano go w tej samej stylistyce, aby wspólnie z nowym zagospodarowaniem terenu wokół kościoła oraz budynkiem sali prób stanowiły zwartą i spójną koncepcję materiałowo-przestrzenną.

Aby dodatkowo wydzielić tę przestrzeń w narożniku zlokalizowano ławkę, która domyka otoczenie (widownię) przy budynku. Ta mała forma architektoniczna, prowokować ma do zatrzymania i modlitewnej kontemplacji. W samym budynku mieszczą się sale do rozmaitych zajęć oraz wydarzeń teatralnych, muzycznych i wystaw, dlatego wnętrze zaprojektowano operując oszczędnymi środkami, wykorzystując przyjazne materiały, takie jak drewno oraz wielkoformatowe wydruki, obrazujące wydarzenia z historii dzielnicy Rozbark w Bytomiu.